فیلم کتاب قانون و حمایت علی مطهری

»» فیلم کتاب قانون و حمایت علی مطهری
^{فیلم بحث برانگیز کتاب قانون ساخته مازیار میری و بازی پرویز پرستویی که پس از چند سال توقیف ،به تازگی در سینماها اکران شده و از فروش خوبی نیز برخوردار گردیده است این روزها باانتقاداتی از سوی غلامعلی حداد عادل ویک تشکل دانشجویی اصولگرا مواجه شده است .
«کتاب قانون» در حدود دو سال اجازه نمایش پیدا نمی‎کرد و اخیرا با تحولی که در مدیریت و مسئولیت‎های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حاصل شده، مجوز گرفته و در سینماهای کشور به نمایش درآمده است.داستان فیلم به صورت خلاصه از این قرار است:

رحمان توانا (پرویز پرستویی) که سابقه حضور در جبهه نیز دارد، همراه با هیئتی در قالب یک مأموریت برای شرکت در یک جلسه مذاکره به بیروت می‎رود و در آن‎جا با یک خانم جوان مسیحی به‎نام «ژولیت خمسه» که صاحب یک رستوران است، آشنا می‎شود. این خانم زبان فارسی را آموخته و با ادبیات ایرانی، به‎ویژه اشعار حافظ آشنایی دارد و لفظ قلم صحبت می‎کند. این آشنایی به عشقی میان این دو مبدل می‎شود و با مسلمان شدن ژولیت و تغییر نام او به «آمنه»، به ازدواج منتهی می‎شود. «مرد ایرانی» همسر خارجی تازه‎مسلمان خود را به ایران می‎آورد و زندگی با او را در محیط ایرانی در کنار خانواده سنتی خود آغاز می‎کند و از این‎جا ماجرای اصلی فیلم و پیام آن شکل می‎گیرد. فیلم جنبه‎ها و جهات گوناگونی دارد که قابل بحث و بررسی است. ما توضیح می‎دهیم تنها به بحث درباره پیام اصلی فیلم بپردازیم و توجه خواننده این نقد و بینندگان فیلم را به این جنبه معطوف کنیم. «کتاب قانون» می‎خواهد تناوب اسلام حقیقی را با «رفتار مسلمانان» نشان دهد. رفتار غلطی که آکنده از جهل و تعصب و آلوده به خرافات و به نام دین در قالب «سنت» ظهور و بروزهای گسترده دارد. منبع و مأخذ اسلام حقیقی، «قرآن» است که «کتاب قانون» است و آمنه نومسلمان، اسلام خود را از آن گرفته و می‎خواهد براساس آن عمل کند. فاصله میان اسلام قرآنی و افکار و اعمال مسلمانان سنتی در چنین فضایی به نمایش گذاشته می‎شود. خانواده رحمان توانا با عروس خارجی تازه‎مسلمان خود دچار تعارض می‎شوند. زندگی آن‎ها یکسره با دروغ و غیبت و تهمت و اسراف و کج‎فهمی و خرافات همراه است و آمنه امروزی و ژولیت دیروزی به همه این رفتارها با استناد به قرآن اعتراض می‎کند و با واکنش‎های غیرمنطقی خانواده شوهرش روبه‎رو می‎شود. همه اعضای این خانواده به استثنای یک دختر جوان (کوکب) که خواهر رحمان تواناست، با او دشمنی می‎کنند. اما آمنه با اسلام قرآنی خود تنها با خانواده شوهرش مشکل ندارد، بلکه با قصاب و بقال و میوه‎فروش محله هم مشکل دارد. کاسب‎های محله هم بی‎استثنا کم‎فروش و متقلب و بدجنس و حقه‎بازند و همه این بانوی نومسلمان مؤمن به اسلام حقیقی را که با امر به معروف و نهی از منکرهای خود از آن‎ها انتقاد می‎کند، از خود می‎رانند. می‎توان گفت که در بطن اندیشه‎ حاکم بر فیلم «کتاب قانون» اندیشه قابل فهم و نیت پاک و مقدسی وجود داشته که همانا نقد رفتار عامه مردم در ترازوی اسلام و قرآن بوده است. علی‎اکبری در دفاع از فیلمی که ساخته می‎گوید:
«اگر روزی سلمان فارسی تازه مسلمان شده در کنار حضرت رسول(ص)، حتی نزدیکان پیامبر را براساس کتاب ا... نقد می‎کرد، صحابه باید ناراحت می‎شدند که چرا یک ایرانی قوم عرب را به مسخره گرفت و ما را موعظه می‎کند؟»}
^{حمایت علی مطهری}^{اما علی مطهری در یادداشت دیگری به حمایت از کتاب قانون پرداخته ونوشته است :فیلم سینمایی «کتاب قانون» از این نظر که به ارزیابی رفتارهای فردی و اجتماعی ما ایرانیان و میزان انطباق آن با اسلام پرداخته و به ‎عبارت دیگر، فاصله مسلمانی ما با اسلام را به تصویر کشیده است، یک کار هنری ابداعی و ابتکاری است و جامعه ما نیاز بسیار به این‎گونه تلاش‎ها دارد. در واقع، این فیلم آینه‎ای است که در مقابل بخشی از جامعه ایران قرار داده شده تا خود را آن‎چنان که هست، ببیند و با مقایسه با آن‎چه باید باشد، به رفع عیوب خود بپردازد و خود را به جامعه الگوی اسلامی نزدیک کند.

مصداقی برای امر به معروف

به اعتقاد علی مطهری «کتاب قانون»، مصداقی برای اصل مهم امر به معروف و نهی از منکر و به تعبیر دیگر اصلاح مستمر اجتماعی است؛ اصلی که مطابق سخن معصوم، یکی از پایه‎های نخبگان دین اسلام است.به همین جهت، این انتقاد که این فیلم تصویر زشتی از جامعه ایران به نمایش می‎گذارد و واقعیت جامعه را نشان نمی‎دهد، چندان مقبول نیست، زیرا اساس هدف نویسنده، تهیه‎کننده و همچنین کارگردان این فیلم نشان دادن واقعیت جامعه ایران نبوده، بلکه نمایش برخی کاستی‎ها بوده است تا بیننده فیلم، ادبی از نوع ادبی که لقمان حکیم آموخت، بیاموزد.

نمایش برای غیر ایرانیها درست نیست

البته نمایش این فیلم برای غیرایرانی‎ها ممکن است درست نباشد، زیرا آن‎ها تنها با نیمی از چهره واقعی ایران آشنا می‎شوند و نیم دیگر زیبای آن پنهان می‎ماند. این یک رشد اجتماعی است که ملتی به دنبال رفع نقص‎های خود باشد و کسانی که داعیه‎دار این امر عظیم هستند، مصلح اجتماعی به شمار می‎روند.

گاه اصلاح اجتماعی از راه کتاب و مقاله و سخنرانی انجام می‎شود و گاه از راه هنرهایی چون سینما و تئاتر. به تعبیر شهید آیت‎الله مطهری، مصلح اجتماعی کسی است که با نقاط ضعف جامعه خود مبارزه کند، هرچند از میزان محبوبیت او کاسته شود، نه این‎که بر موج آن نقاط ضعف سوار شود تا راحت‎تر به اهداف شخصی خود برسد. البته چون این فیلم جنبه طنز نیز دارد، برخی بزرگ‎نمایی‎های آن قابل توجیه است.

سنتهایی ساخته عرف

به گفته آقای مطهری این فیلم نشان می‎دهد که برخی از ما ایرانیان بیش از آن‎که به حقیقت دین اسلام بپردازیم و دستورهای آن را رفتار کنیم، به ظواهر سنت‎هایی می‎پردازیم که ساخته عرف جامعه است. مثلا به سفره حضرت ابوالفضل ـ که البته از آن جهت که در آن قرآن خوانده می‎شود با فضیلت است ـ و به شله‎زردی که باید در آن باشد، اهمیت زیادی می‎‌هیم، اما در سر همین سفره غیبت می‌کنیم.

یا ممکن است فروشنده‎ای برای سفر حج تمتع و عمره مفرده و زیارت عتبات عالیات اهمیت زیادی قایل باشد، اما نسبت به مسأله کم‎فروشی و آیه قرآن کریم که «وای بر کم‎فروشان» بی‎تفاوت باشد. یا این‎که فردی از ما نسبت به عزاداری برای امام حسین(ع) ساعی باشد، اما در رعایت حق‎الناس و احوال عمومی کم‎توجه بوده و مثلا اسکناس را که ثروت ملی است، مچاله سازد یا روی آن نقاشی کند. یا فروشنده‎ای مواد خوراکی تاریخ مصرف گذشته را به فروش بگذارد و توجه نداشته باشد که این هم یک گناه است و گناه فقط نماز نخواندن یا روزه نگرفتن و مانند این‎ها نیست.

رانندگی ما ایرانیان

این‎ها مواردی بود که در فیلم «کتاب قانون» به آن پرداخته شده بود، اما موارد دیگری نیز هست که در این فیلم نیامده است، مانند نحوه رانندگی کردن ما ایرانیان که در رتبه‎های آخر دنیاست و برای هر تازه‎وارد خارجی موجب تعجب است و خود ما ایرانیان نیز وقتی به کشورهای دیگر حتی کشورهای همردیف خودمان می‎رویم، تفاوت آشکاری را احساس می‎کنیم.

همین گونه است مواردی مانند آشغال ریختن از درون خودرو به بیرون و در برخوردهای اجتماعی به اندک بهانه‎ای دشنام دادن. این‎ها مواردی است که باید مصلحانی به اصلاح آن بپردازند و چه بهتر که این اصلاح در قالب فیلم‎های سینمایی مانند «کتاب قانون» باشد.

نکته دیگری که در این فیلم هست، این که یک تشنه حقیقت که به چشمه احکام و معارف اسلامی می‎رسد، بسیار بیشتر از ما که از طریق پدر و مادر و گاه از روی عادت به آن رسیده‎ایم، قدرشناس این احکام و معارف است.

در آغاز این فیلم نیز نکته‎ای فلسفی، عرفانی و روانی نهفته بود و آن اکسیر بودن عشق است. رحمان توانای مسلمان و ژولیت مسیحی در لبنان عاشق یکدیگر می‎شوند و از قضا این عشق از ناحیه ژولیت نیز شدید است.

یک فیلم مثبت

همین عشق و نیز سابقه آشنایی ژولیت با حافظ باعث می‎شود که ژولیت به اسلام گرایش پیدا کند و یک مسلمان واقعی شود که اسلام را جدی گرفته و تک‎تک دستورهای آن را مورد توجه قرار می‎دهد؛ یعنی عشق به رحمان و پیشنهاد دوستانه رحمان به او که آیا بهتر نیست پوشش اسلامی داشته باشی، وی را متحول می‎کند و راه زندگی او را تغییر می‎دهد و یک مسلمان واقعی و نه شناسنامه‎ای می‎شود.

این بخش از کیمیا بودن عشق عفیف ـ به تعبیر ابن سینا ـ را که بسیار مورد توجه عرفا و فلاسفه و روان‎شناسان است، به‎ خوبی به تصویر کشیده است.

در بخش پایانی این فیلم که رحمان برای پیدا کردن آمنه (ژولیت) به جنوب لبنان می‎رود، در بین راه راننده تاکسی جملاتی بر زبان می‎راند که خالی از اشکال نیست. او می‎گوید من سال‎ها در این کشور بوده‎ام و با اقوام گوناگون مسلمان، اعم از شیعه و سنی، مسیحی، دروزی و غیره مراوده داشته‎ام، به این‎جا رسیده‎ام که «فرقی بین ادیان و مذاهب نیست، همه یک پیام دارند و آن اخلاق است.»

از این سخنان، بوی پلورالیزم و کثرت‎گرایی دینی به مشام می‎رسد و این بخش از فیلم از نقاط ضعف آن است، هرچند نمایش مناطق بمباران شده توسط رژیم صهیونیستی و به تصویر کشیدن سبعیت و درندگی این رژیم در بخش پایانی فیلم، از نقاط مثبت آن به شمار می‌رود.

در مجموع، «کتاب قانون» را یک فیلم مثبت می‎دانم و بر این باورم که چنین فیلم‎هایی باید ساخته شود و قطعا برخی نقاط ضعف آن نیز مورد توجه خواهد بود.}

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » سیدموسی سیدمحرمی ( سه شنبه 88/8/19 :: ساعت 12:13 عصر )

»» لیست کل یادداشت های این وبلاگ
شعر زیبای سیب حمید مصدق و جواب زیبای فروغ فرخ زاد
هیچ کس به تو مانند نشد!
به نسیمی همه راه به هـــم می ریزد
نامه اعتراضی على مطهری به شورای نگهبان درباره رد صلاحیتش
گفتگوی انتقادی طنز با خدا
نامه علی مطهری به فرمانده سپاه پاسداران
نامه سرگشاده على مطهرى خطاب به رئیس مجلس خبرگان رهبرى
گل یاس علی
تکنولوژی جدید برای کاهش چشمگیر انتشار گاز دی اکسید کربن
راز شب بود پیکر زهرا...
جملات منتسب به امام که در صحیفه نیست
[عناوین آرشیوشده]

اوقات شرعی

>> بازدید امروز: 51
>> بازدید دیروز: 131
>> مجموع بازدیدها: 550061

» درباره من

سیدموسی سیدمحرمی
این وبلاگ صرفا برای دیگران نوشته نمی شود بلکه هر آنچه خود علاقمند به یادداشت آن هستم به عنوان دفتر خاطرات و ذخیره اطلاعاتی که در دفتر یادداشت و خاطرات برایم مقدور نیست می باشد لذا در وهله اول برای خودم می نویسم و اگر برای کسی قابل استفاده بود که چه بهتر.مزیت وبلاگ بر دفتر عقاید و خاطرات و... این است که در سایه اظهار نظر منتقدین کم و کاست نوشته هایم معلوم می گردد در حد امکان در صدد اصلاحشان برآیم و ....

» پیوندهای روزانه